خواص قیسی | همه آنچه که باید درباره آن بدانید
زردآلو یکی از بهترین و مفیدترین میوه‌ها است. متاسفانه این میوه پرخاصیت فقط در سه ماه فصل تابستان موجود است و به همین دلیل، ما آن را به صورت خشک شده که به آن قیسی می‌گویند، استفاده می‌کنیم. شما می‌توانید با نحوه درست کردن قیسی آشنا شوید و پس از تهیه آن به صورت خانگی، از خواص قیسی بهره ببرید. این میوه به قدری خاصیت دارد که پیشنهاد می‌شود آن را به رژیم غذایی هفتگی خود اضافه کنید. ما در این مقاله به طور کامل به این موضوع می‌پردازیم که قیسی چیست و چطور تهیه می‌شود و خواص قیسی برای بدن را هم معرفی می‌کنیم. تا انتهای مطلب همراه مجله بارجیل باشید.
قیسی چیست؟
قیسی نوعی زرد آلو بسیار شیرین و خوشمزه است که در اکثر نقاط ایران یافت می‌شود. در واقع، قیسی همان برگه زرد آلو است که از خشک کردن میوه زردآلو به دست می‌آید. بخش عمده‌ای از قیسی کشور، در روستای آخی جهان در آذربایجان شرقی تولید و به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شود. همچنین، از اصلی‌ترین سوغاتی‌های تبریز و شاهرود به حساب می‌آید. از آنجایی که همه ما درباره اهمیت افزودن میوه خشک به رژیم غذایی همیشه شنیده‌ایم، مصرف میوه خشک برای ما مهم است و به شیوه‌های گوناگون از آنها استفاده می‌کنیم. قیسی را هم می‌توانید به صورت تنقلات یا در انواع خورشت‌ها و پلوها مصرف کنید.
تفاوت زردآلو و قیسی
با اینکه گفتیم قیسی همان زرد آلو خشک شده است، اما با هم تفاوت‌های کوچکی دارند. تفاوت اصلی میان زردآلو و قیسی، میزان آب موجود در هرکدام از آنها است. اصولا قیسی با از دست دادن آب زیاد، ماندگاری بالاتری دارد. از طرفی، طی فرآیند خشک کردن، معمولا برخی از مواد مغذی محلول در آب موجود در زردآلو مانند تیامین و ویتامین C از بین می‌روند. طبق بررسی‌های انجام شده، قیسی به علت تغلیظ صورت گرفته، دارای آهن و پتاسیم بیشتری از زردآلو است. معمولا بافت زردآلو گوشتی و آبدار و طعم آن بسیار شیرین و مطبوع است، در حالی که بافت قیسی، نرم و چروکیده و طعم آن ملس و لذیذ است. از نظر وجود دیگر مواد مغذی، تفاوتی میان این دو مشاهده نشده است.
علاوه بر قیسی زرد، قیسی سیاه هم استفاده‌های زیادی دارد. قیسی سیاه نیز نوعی میوه خشک شده از زردآلو است که تنها تفاوت آن با قیسی معمولی، در نوع فرآیند خشک کردن است. قیسی معمولی معمولا در دستگاه‌های صنعتی میوه خشک‌کن و در مجاورت گاز گوگرد (برای حفظ بافت و رنگ طلایی آن) خشک می‌شود. اما قیسی سیاه در برابر آفتاب مستقیم و در مدت طولانی، خشک می‌شود. طبق بررسی‌های انجام شده، آفتاب مستقیم تاثیری در کیفیت و خواص آن ندارد و حتی بسیاری از خواص و مواد مغذی زردآلو (مانند ویتامین‌های محلول در آب)، در قیسی سیاه بیشتر حفظ می‌شود. به طور کلی، اکثر خواص قیسی سیاه و معمولی مشابه یکدیگر است.
ارزش غذایی قیسی
طبق محاسبات انجام شده، ۱۰۰ گرم قیسی حاوی موارد زیر است:
- ۲۴۱ کالری
- ۴ گرم پروتئین
- ۵ گرم چربی
- ۶۳ گرم کربوهیدرات
- ۳ گرم فیبر غذایی
- ۱۱۶۰ میلی‌گرم پتاسیم
- ۵۵ میلی‌گرم کلسیم
- ۳ میلی‌گرم آهن
- ۳۲ میلی‌گرم منیزیم
- ۷۱ میلی‌گرم فسفر
- ۲ میکروگرم سلنیوم
- ۱۸۰ میکروگرم ویتامین A
- ۱ میلی‌گرم ویتامین C
- ۳ میلی‌گرم ویتامین K
- ۲ میلی‌گرم روی
- ۱۰ میکروگرم فولات
علاوه بر این، زردآلو و قیسی حاوی مقادیر مختلفی از انواع ترکیبات پلی فنلی مانند اسید گالیک، روتین، اپی کاتچین، اسید فرولیک، پروسیانیدین، اسید کافئیک، اپی گالوکاتچین و اسید کلروژنیک به عنوان آنتی‌اکسیدان هستند.
خواص مفید قیسی برای بدن
در اینجا مهم‌ترین فواید برگه خشک شده زردآلو یا قیسی برای سلامتی بدن ذکر شده است. طبیعتا چون قیسی از زردآلو تهیه می‌شود، خواص اشاره شده در زیر، در زردآلو نیز مشاهده می‌شوند.
1. خواص قیسی برای لخته شدن خون
ویتامین K موجود در قیسی برای لخته شدن خون بسیار مفید است. زیرا این ویتامین به جلوگیری از خونریزی بیش از حد کمک می‌کند. در حال حاضر مکمل‌های ویتامین K به میزان زیادی در دسترس هستند، اما متخصصان تغذیه هنوز هم استفاده از منابع طبیعی ویتامین K را توصیه می‌کنند. خوردن قیسی حداقل یک بار در روز به ذخیره این ویتامین در بدن کمک می‌کند.
2. قیسی برای عضله سازی
پتاسیم موجود در قیسی به بهبود متابولیسم و همچنین عملکرد اندام‌ها و بافت‌ها کمک می‌کند. این ماده مغذی برای رشد طبیعی بدن، عضله‌سازی و همچنین تنظیم میزان اسید در بدن مهم است؛ زیرا در سنتز پروتئین موثر است. همچنین در کنار قیسی، آجیل‌های مناسب بدنسازی هم می‌تواند به عضله‌سازی بدن کمک کند.
3. خواص قیسی برای پوست
روغن قیسی برای مراقبت از پوست مفید است و به صاف و درخشان شدن پوست کمک می‌کند. همچنین می‌تواند یک درمان خوب برای درد گوش باشد.
4. بهبود سیستم تنفسی با قیسی
خوردن چند عدد قیسی می‌تواند اثرات مثبتی بر اختلالات تنفسی داشته باشد. به عنوان خلط‌آور عمل می‌کند و در جلوگیری از حملات آسم نیز موثر است.
5. خواص قیسی برای کم خونی
قیسی منبع بسیار خوبی از آهن و همچنین حاوی مس جذب‌کننده آهن است که آهن و مس آن، در بدن هموگلوبین تولید می‌کنند. اصولا افزودن انواع میوه به رژیم غذایی یک بیمار دارای کم‌خونی، می‌تواند به بهبود وضعیت وی کمک کند. بهترین آجیل برای کم‌خونی هم تاثیر به سزایی در رفع این مشکل دارد.
6. خواص قیسی برای چشم
از دیگر خواص برگه زردآلو این است که حاوی ویتامین A نیز هست که وجود این ویتامین برای دید خوب لازم است. این ویتامین همچنین یک آنتی‌اکسیدان قوی است و به بدن کمک می‌کند تا از آسیب رادیکال‌های آزاد به سلول‌ها خلاص شود. قیسی حاوی زاگزانتین است که یک آنتی‌اکسیدان ضروری برای عملکرد بهتر فیلتر نور توسط چشم است.
7. تنظیم ضربان قلب با قیسی
یکی از فواید پتاسیم موجود در قیسی، توانایی تنظیم تعادل مایعات و الکترولیت بدن است که به تنظیم ضربان قلب و حفظ عملکردهای مناسب عضلات کمک می‌کند. پتاسیم موجود در قیسی سه برابر بیشتر از موز است. همین مقدار، به پایین نگه داشتن فشار خون نیز کمک می‌کند.
8. خوردن قیسی در بارداری
خونریزی و اسپاسم از مشکلات احتمالی دوران بارداری است. این موارد با خوردن قیسی، که می‌تواند برای بهبود عفونت‌های واژن نیز مورد استفاده قرار گیرد، قابل تسکین هستند. قیسی حاوی آهن است که می‌تواند به رفع کم‌خونی مادر در دوران بارداری و پیشگیری از وقوع ناهنجاری‌های تکاملی در جنین کمک کند. حجم خون یک زن در طول بارداری ۵۰ درصد افزایش می‌یابد. این بدان معنی است که او در رژیم غذایی خود به آهن بیشتری احتیاج دارد.
از طرفی، بارداری و شیردهی ممکن است باعث تغییرات متابولیکی در بدن مادر شود. مثلا ورزش کم یا یک رژیم غذایی نامتعادل اغلب می‌تواند منجر به یبوست شود. یا سوالاتی برای مادران ایجاد می‌شود که بهترین زمان مصرف آجیل در بارداری چه زمانی است. اما باید بدانید که نوشیدن آب کافی و مصرف غذاهای غنی از فیبر، مانند قیسی، ممکن است این مشکلات گوارشی را برطرف کند.
9. قیسی و لاغری
همیشه این سوال برای افراد زیادی پیش می‌آید که آیا میوه خشک چاق می‌کند یا نه، در واقع این به نوع میوه و میزان مصرف شما بستگی دارد. قیسی با داشتن پکتین و سلولز فراوان، به عنوان یک ملین ملایم برای دستگاه گوارش عمل می‌کند که به دفع سریع‌تر مواد زائد ناخواسته از بدن و پاکسازی سیستم گوارش کمک می‌کند. اصولا مصرف آن قبل از غذا می‌تواند به تحریک هضم غذا برای رفع سو هاضمه و کاهش وزن کمک کند. همچنین قیسی از بهترین میوه‌های خشک برای به همراه داشتن در کوهپیمایی هم محسوب می‌شود. بنابراین می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای افرادی باشد که هم ورزشکار هستند و هم می‌خواهند در وزن ایده‌آل خود باقی بمانند.
10. خواص قیسی برای کبد
طبق تحقیقات، قیسی با دارا بودن مواد مغذی مفید، در درمان و پیشگیری از برخی بیماری‌ها نظیر کبد چرب بسیار موثر است. زیرا باعث افزایش فعالیت کبد می‌شود. از طرفی اثرات قیسی در دفع سریع‌تر مواد زائد ناخواسته از بدن، به عملکرد سم‌زدایی کبد نیز کمک می‌کند. در کنار قیسی از انواع آجیل مناسب کبد چرب هم غافل نشوید.
طبق گفته متخصصان تغذیه، ما هر روز باید حدود ۱ تا ۲ فنجان میوه مصرف کنیم. دقت کنید که در مورد میوه‌های خشک مانند قیسی، نصف فنجان از آنها معادل یک فنجان میوه تازه محسوب می‌شود. بنابراین سعی کنید روزانه بیش از یک فنجان قیسی مصرف نکنید. در مورد عوارض جانبی آن هنوز گزارشی داده نشده است و یک میان‌وعده سالم محسوب می‌شود. با این حال، هنگام خرید آن به نکات مشخصی توجه کنید. زیرا میوه‌های خشکی که به صورت نامناسب ذخیره می‌شوند؛ ممکن است توسط سموم و انواع قارچ‌ها آلوده شده باشند و مواردی که با استفاده از دی اکسید گوگرد خشک می‌شوند؛ ممکن است برای افراد مستعد به آسم محرک باشند.
11. قیسی و دیابت
برخی افراد تصور می‌کنند که انواع آلو برای دیابت مضر هستند. اما یکی از خواص آلو برقانی و انواع دیگر آلوها، کاهش علائم دیابت است. برخلاف شیرینی‌هایی که حاوی قند و کربوهیدرات‌های فرآوری‌شده هستند، زردآلو می‌تواند بدون تاثیر منفی بر سطح قند خون، میل به غذاهای شیرین را برطرف کند. زردآلو تازه با شاخص گلیسمی یا GI 34، یک ماده غذایی با شاخص گلیسمی پایین در نظر گرفته می‌شود. زردآلو خشک دارای GI کمتر از 30 است. این یعنی که زردآلو تازه و قیسی نسبت به غذاهایی با شاخص گلیسمی بالاتر، پس از غذا بر روی قند خون شما اثر پایدار دارند و قند خون را افزایش نمی‌دهند.
علاوه بر این، وجود فیبر در قیسی باعث ایجاد برخی اثرات مفید بر سطح قند خون می‌شود. فیبر، هضم غذا را کنترل می‌کند و این می‌تواند به نوبه خود باعث کنترل رهاسازی قند در جریان خون شود. البته در نظر داشته باشید که بهتر است افراد دیابتی، از قیسی خشک شده به روش سنتی استفاده کنند. زیرا در روش خشک کردن صنعتی، کارخانه‌های سازنده مقداری قند و گوگرد به آن اضافه می‌کنند که ممکن است گزینه مناسبی برای بیماران دیابتی نباشد.
طرز تهیه قیسی
ما پیش‌تر درباره اینکه چطور میوه خشک درست کنید، صحبت کرده‌ایم و در این مطلب راه‌های مختلف خشک کردن میوه را توضیح داده است. اما در این بخش به طور اختصاصی به طرز تهیه قیسی خانگی توضیح می‌دهیم.
مواد لازم برای تهیه قیسی
• زردآلو: ۲ کیلو
• آب : 5 لیوان
• شکر: 2 لیوان
• جوهر لیمو: ۲ قاشق غذاخوری
مرحله اول
ابتدا شکر و آب را در یک تابه بزرگ بریزید و خوب هم بزنید تا یکدست شوند. سپس مخلوط را روی حرارت ملایم قرار دهید و آب را به آرامی بجوشانید.
مرحله دوم
بعد از اینکه آب به نقطه جوش رسید، می‌توانید جوهر لیمو را به مخلوط اضافه کنید. پس از افزودن جوهر لیمو به محلول آب در حال جوش و شکر، اجازه دهید همه مواد با هم به مدت 5 دقیقه بجوشند.
مرحله سوم
بعد از 5 دقیقه، زردآلوها را در تابه بریزید و به مدت 4 دقیقه در شربت تهیه شده از جوهر لیمو، آب و شکر استراحت دهید. باید تمام شربت کاملا جذب زردآلوها شود و به داخل آنها نفوذ کند.
مرحله چهارم
بعد از 4 دقیقه، حرارت زیر ماهیتابه را خاموش کنید و اجازه دهید زردآلوها حداقل 10 دقیقه دیگر در شربت باقی بمانند. بعد از خنک شدن شربت و کم شدن حرارت، زردآلوها را از ماهیتابه خارج کرده و در صافی قرار دهید. بهتر است صافی شما فلزی باشد تا آب برگه زردآلو سریع از آن جدا شود.
مرحله پنجم
پس از جدا کردن شربت اضافی از برگه‌های زردآلو، این برگه‌ها را در سینی‌های فلزی جداگانه و در معرض نور خورشید قرار دهید. این باعث می‌شود زردآلوها سریع‌تر برای استفاده آماده شوند. زردآلوها را هنگامی که در آفتاب هستند، به طور مداوم بررسی کنید تا مطمئن شوید که بیش از حد خشک نمی‌شوند. البته می‌توانید آنها را در سینی فر قرار دهید و بعد از گرم شدن فر، آنها را به مدت 10 دقیقه در فر بگذارید تا رطوبت‌شان گرفته و خشک شوند. همچنین می‌توانید آنها را روی بخاری با حرارت کم قرار دهید.
مرحله ششم
بعد از آنکه برگه‌ها خشک شدند و آب آنها جمع شد، آنها را بسته‌بندی کنید و در یخچال قرار دهید. اگر می‌خواهید مدت زمان بیشتری قیسی‌ها را نگهداری کنید، بهتر است آنها را در کیسه فریزر پلاستیکی بسته‌بندی کرده و در فریزر نگهداری کنید.
سخن آخر
ما در این مطلب به بررسی خواص قیسی پرداختیم و امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. شما می‌توانید قیسی را در انواع غذاها یا به عنوان میوه خشک در کنار آجیل استفاده کنید. با این حال اگر به بیماری خاص یا دیابت دچار هستید، از مصرف زیاد آن خودداری کنید و ابتدا با پزشک خود مشورت نمایید.
به دلیل وجود مقادیر زیاد فیبر در قیسی، شما احساس سیری می‌کنید و این باعث کاهش وزن می‌شود. اما زیاده‌روی در آن می‌تواند برعکس موجب چاقی شود.
در واقع، قیسی همان میوه خشک شده زرد آلو است که به آن آلو قیسی نیز می‌گویند.
منابع: healthline | nutexco
عالی ممنون
خواهش می‌کنیم. امیدواریم کاربردی و مفید باشه براتون.