معرفی کامل انواع پسته ایرانی
اگر همین الان به صورت تصادفی از خانواده و دوستان خود بپرسید که دو آجیل معروف را نام ببرند بدون شک یکی از آن‌ها پسته است. پسته در واقع معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین آجیلی است که در ایران شناخته می‌شود. این خشکبار خوشمزه در ایران تولید فراوانی دارد و در کشورهای دیگر دنیا نیز پسته ایرانی بسیار معروف است. از همین رو در این مقاله از بارجیل به سراغ معرفی کامل انواع پسته ایرانی رفته‌ایم. ابتدا با انواع پسته‌های ایرانی از نظر شکل ظاهری و کیفیت آشنا می‌شوید. سپس به انواع پسته در شهرهای ایران اشاره می‌کنیم. در انتها نیز به نکاتی اشاره می‌کنیم که با استفاده از آن‌ها می‌توانید پسته با کیفیت را تشخیص دهید. با ما همراه باشید.
انواع پسته ایران
به طور کلی پسته ایرانی به دو دسته پسته فندقی و پسته بادامی تقسیم می‌شود. در یک عبارت دیگر پسته فندقی و بادامی را به دلیل شکل ظاهری، به عنوان پسته گرد و پسته دراز می‌شناسند. پسته بادامی ایران از نظر شکل ظاهری کشیده بوده و طعم و کیفیت بهتری نسبت به پسته‌های فندقی دارد. به همین دلیل بیشتر مورد استقبال دیگر کشورها قرار می‌گیرد. جالب است بدانید که در کشور ما بیش از 80 گونه پسته شناخته شده است. اما با این حال در تقسیم‌بندی‌های رایج انواع پسته ایران شامل موارد زیر است.
پسته فندقی
در دهه بیست شمسی در یکی از روستاهای رفسنجان به نام فتح آباد، نوعی از پسته توسط شخصی با نام مهدی اوحدی شناخته شد که امروزه یکی از معروف‌ترین انواع پسته ایرانی محسوب می‌شود. این مدل از پسته را با نام پسته فندقی می‌شناسند. نام دیگر آن نیز پسته اوحدی است. امروزه انواع گوناگونی از این پسته مانند پسته فندقی برشته زعفرانی ممتاز وجود دارد.
پسته فندقی یا همان اوحدی از نظر شکل ظاهری و اندازه به عنوان ریزترین پسته ایرانی شناخته می‌شود که شکل آن گرد است. اگرچه این مدل از پسته نیز کیفیت خوبی دارد اما در مقایسه با پسته‌های دیگر یعنی پسته اکبری یا احمد آقایی، کیفیت پایین‌تری دارد.
از همین رو در مقایسه قیمت انواع پسته در ایران نیز به عنوان اقتصادی ترین پسته ایران شناخته می شود. رنگ مغز پسته فندقی ارغوانی بوده و رنگ پوسته آن نیز کرم مایل به استخوانی است. شایان ذکر است که به دلیل گرد و ریز بودن از پسته های مناسب برای استفاده در انواع غذا، شیرینی جات و دسرها به شمار می رود.
پسته اکبری
در روستای عباس آباد امین رفسنجان مرغوب‌ترین پسته ایرانی توسط حاج اکبر پسندیده شناسایی شد. پسته‌ای که به دلیل کیفیت بالا به‌عنوان گران‌ترین پسته ایرانی نیز شناخته می‌شود. در واقع مرغوب بودن و کیفیت بالای آن مانند پسته اکبری برشته زعفرانی اعلی باعث شده که از نظر صادرات نیز در بین انواع پسته‌های کشورمان، بیشترین خواهان را داشته باشد.
شکل این پسته برخلاف پسته فندقی، کشیده، بادامی و درشت است. در واقع از نظر کشیده بودن، پسته اکبری به عنوان بلندترین پسته ایرانی شناخته می‌شود. داشتن بالاترین مغز و آسان بودن باز کردن پسته اکبری از دیگر دلایلی است که باعث شده پسته اکبری را به‌عنوان بهترین پسته ایران بشناسند.
پسته خنجری
این مدل از پسته را با نام پسته دامغانی نیز می‌شناسند. زیرا تولید کننده اصلی آن نیز شهرستان دامغان است. از نظر شکل ظاهری نیز کشیده بوده و قوسی شکل است. به دلیل این که حالت قوسی شکل آن شبیه به خنجر است در نتیجه با نام پسته خنجری نیز شناخته می‌شود. مغز پسته خنجری سبز بوده و رنگ پوسته آن نیز سفید است.
پسته احمد آقایی
یکی دیگر از پسته‌هایی که در استان کرمان شناسایی شد، پسته احمد آقایی است. دلیل نام گذاری آن به نام احمد آقایی نیز به دلیل این است که اولین بار توسط شخصی به نام احمد آقا فروتن در شهر نوق کرمان شناخته شد. این نوع از پسته نیز از خانواده پسته‌های بادامی بوده و ظاهر کشیده‌ای دارد. به همین دلیل پس از پسته اکبری، ارقام گوناگون پسته احمد آقایی مانند پسته احمد آقایی برشته زعفرانی ممتاز بیشترین میزان صادرات را به کشورهای دیگر دارد.
از نظر رنگ پوسته احمد آقایی سفید بوده و رنگ مغز پسته آن نیز سبز یشمی است. تفاوت آن با پسته‌های خنجری و اکبری از نظر ظاهری در این است که کشیدگی پسته احمد آقایی از آن‌ها کمتر است. از نظر قیمت نیز می‌توان گفت که پسته احمد آقایی معمولاً بین پسته فندقی و پسته اکبری به حساب می‌آید. یعنی در واقع از پسته فندقی گران‌تر بوده اما از پسته اکبری ارزان‌تر است.
معمولا به دلیل شکل ظاهری نزدیک، پسته احمد آقایی و پسته اکبری را با هم اشتباه می گیرند. از همین رو با خواندن مقاله تفاوت پسته اکبری و احمد آقایی می‌توانید بیشتر درباره تفاوت این دو نوع پسته بدانید. پسته احمد آقایی نیز همانند پسته فندقی برای استفاده در انواع غذاها و شیرینی‌جات مناسب است.
پسته کله قوچی
خاستگاه پسته کله قوچی نیز همانند اکثر پسته‌های ایرانی، استان کرمان است که توسط حاجی علی شریفی در روستای دهنو رفسنجان شناسایی شد. پسته کله قوچی از نظر شکل بیشترین شباهت را به پسته فندقی دارد. در واقع از نظر ظاهری همانند فندقی، گرد است. با این تفاوت که انواع آن مانند پسته کله قوچی خام بزرگ‌تر از پسته‌های فندقی به شمار می‌آید.
شایان ذکر است که رنگ پوسته خارجی پسته کله قوچی نیز سفید متمایل به تیره بوده و رنگ مغز پسته آن ارغوانی است. کیفیت مناسب این مدل از پسته نیز باعث شده تا در کشورهای دیگر نیز محبوبیت داشته باشد. در مجموع پسته و انواع آن دنیای بی نهایتی از اطلاعات و دانش را با خود همراه دارند. اگر علاقه مند هستید که درباره این خشکبار محبوب بیشتر بدانید توصیه می‌کنیم مقاله پسته چیست را مطالعه کنید.
انواع پسته های ایرانی در یک نگاه
در جدول زیر می‌توانید تفاوت انواع پسته در ایران را مشاهده کنید.
| نام پسته | شکل ظاهری | خاستگاه | ویژگی های خاص |
| پسته فندقی | گرد و ریز | رفسنجان کرمان | رنگ پوسته: کرم مایل به استخوانی رنگ مغز پسته: ارغوانی ارزان‌ترین پسته ایرانی |
| پسته کله قوچی | گرد (کمی درشت‌تر از پسته فندقی) | رفسنجان کرمان | رنگ پوسته: سفید متمایل به تیره رنگ مغز پسته: ارغوانی |
| پسته احمد آقایی | کشیده و بادامی | نوق کرمان | رنگ پوسته: سفیدرنگ مغز پسته: سبز یشمی |
| پسته خنجری | کشیده، قوسی شکل و کمی کشیده‌تر از پسته احمد آقایی | دامغان | رنگ پوسته: سفیدرنگ مغز پسته: سبز |
| پسته اکبری | کشیده و بادامی بلندترین پسته ایرانی | رفسنجان کرمان | رنگ پوسته: کرم تیره رنگ مغز پسته: بنفش قهوه‌ای مرغوب‌ترین و بهترین پسته ایرانی |
انواع پسته در ایران از نظر خاستگاه
معروف‌ترین انواع پسته ایرانی در استان‌های کرمان، خراسان رضوی، قزوین و شهر دامغان تولید می‌شود. اما در واقع فقط این شهرها تولید کننده پسته در ایران نیستند. در ادامه با انواع پسته ایرانی از نظر شهرهای تولید کننده آشنا خواهید شد.
پسته رفسنجان
بی شک وقتی اسم رفسنجان می‌آید، یکی از مواردی که همواره به ذهن هر ایرانی می‌آید پسته آن است. انواع پسته‌هایی که نام بردیم در این شهرستان تولید می‌شود. برخی از معروف‌ترین پسته‌های ایرانی نیز از نظر خاستگاه به رفسنجان بازمی گردند. به طور مثال در میان انواع پسته رفسنجان، پسته کله قوچی، اکبری و فندقی نخستین بار در این شهر شناسایی شدند. پسته‌های رفسنجان به دلیل کیفیت بالا، معمولاً بالاترین قیمت را در مقایسه با سایر شهرها دارد.
پسته زرند
شهرستان زرند کرمان نیز از دیگر تولید کنندگان پسته در ایران محسوب می‌شود. با وجود این که شکل ظاهری پسته زرند، کشیده و بادامی است اما در بین پسته‌های کشیده، ریز است. از نظر قیمت پسته در ایران نیز می‌توان گفت پسته زرند جزء ارزان‌ترین‌ها به‌حساب می‌آید.
پسته سیرجان
پسته سیرجان نیز معروف بوده و از نظر شکل ظاهری دارای پسته‌های با رنگ سبز و قهوه‌ای است. به دلیل کیفیت بالا، پسته سیرجان از جمله انواع پسته صادراتی در ایران به حساب می‌آید. در سیرجان نیز همانند رفسنجان، انواع پسته ایرانی تولید می‌شوند. با این حال می‌توان گفت که بیشترین میزان پسته‌ای که در این شهر تولید می‌شود از نوع احمد آقایی است. از نظر قیمت نیز پسته سیرجان کمی ارزان‌تر از پسته‌های رفسنجان است.
پسته انار
یکی دیگر از شهرستان‌های فعال کرمان در حوزه تولید پسته، انار است. در این شهرستان نیز انواع گوناگون پسته کشت و تولید می‌شود. پسته انار در مقایسه با پسته رفسنجان و سیرجان معمولاً قیمت پایین‌تری دارد.
پسته بردسکن
علاوه بر کرمان، خراسان رضوی نیز در تولید پسته جایگاه ویژه‌ای در ایران دارد. شهرستان بردسکن بزرگ‌ترین تولید کننده پسته در این استان است. از همین رو این شهرستان در صادرات انواع پسته ایرانی نیز نقش فعالی دارد. در بین انواع پسته، پسته فندقی بیشترین مدل پسته‌ای است که در بردسکن تولید می‌شود.
پسته مه ولات
یکی دیگر از شهرستان‌های فعال در استان خراسان رضوی به عنوان تولید کننده پسته، شهرستان مه ولات است. در این شهرستان نیز شهر فیض آباد در تولید پسته جایگاه ویژه‌ای دارد. به‌گونه‌ای که پسته فیض آباد از نظر کیفیت در ایران معروف است.
پسته خلیل آباد
شهرستان خلیل آباد نیز از تولید کنندگان پسته در ایران است که به دلیل داشتن تولید پسته‌های با کیفیت، جزء شهرهای صادر کننده پسته ایرانی به دیگر کشورهای جهان مانند امارات، کره جنوبی، هند و آلمان است. در خلیل آباد خراسان رضوی نیز انواع پسته تولید می‌شود. با این وجود بیشترین تولید پسته این شهرستان از نوع فندقی و بادامی است.
پسته دامغان
از قدیمی‌ترین تولید کنندگان پسته ایرانی درجه یک در کشورمان، دامغان است. در واقع دامغان در کنار رفسنجان، از نظر تولید پسته در کشورمان معروف هستند. در این شهرستان نیز انواع پسته‌های معروف مانند پسته فندقی، خنجری، اکبری، کله‌قوچی و احمد آقایی تولید می‌شود. خاستگاه اصلی پسته خنجری نیز دامغان است که جزئی از انواع پسته دامغان محسوب می‌شود. شایان ذکر است که جشنواره پسته نیز در دامغان هر سال بازدید کنندگان فراوانی را به سمت این شهرستان می‌کشاند.
پسته کاشمر
در کاشمر نیز انواع پسته هر سال تولید می‌شود. با این وجود وجه متمایز پسته کاشمر نسبت به برخی دیگر شهرها این است که در این شهرستان پسته بادامی بیشتر تولید می‌شود. این شهرستان نیز در زمینه صادرات انواع پسته‌های ایرانی، نقشی فعال دارد.
پسته سبزوار
سابقه تولید پسته در سبزوار از بسیاری از شهرها مانند رفسنجان و دامغان نیز قدیمی‌تر است. اگرچه پسته سبزوار جایگاه خود را به‌عنوان پرچم‌دار تولید پسته در ایران از دست داده، اما با این حال همچنان این شهرستان در تولید انواع پسته ایرانی فعالیت دارد.
پسته قزوین
پسته‌های قزوین نیز پس از پسته‌های کرمان و دامغان بسیار معروف است. عمده تولید پسته قزوین در شهرستان بوئین زهرا است که به عنوان پسته بوئین زهرا شناخته می‌شود. در این شهرستان نیز انواع پسته‌های ایران تولید می‌شود که به دلیل کیفیت مناسب، به دیگر کشورهای جهان مانند امارات نیز صادر می‌شود.
پسته یزد
شهرستان ابرکوه یزد نیز از تولید کنندگان پسته در کشورمان محسوب می‌شود که به سبب تولید پسته‌های مرغوب، در صادرات پسته ایرانی نقش مهمی دارد.
چگونه پسته با کیفیت را تشخیص دهیم؟
تشخیص پسته با کیفیت اگرچه کار سختی است اما دانستن برخی نکات می‌تواند کمک کننده باشد. در مقاله انتخاب پسته مرغوب می‌توانید به طور کامل با ویژگی‌های پسته درجه یک آشنا شوید. هنگام خرید پسته با توجه به موارد زیر می‌توانید پسته با کیفیت ایرانی را خریداری کنید.
- از نظر ظاهری معمولاً پسته‌های کشیده مانند پسته اکبری، پسته احمد آقایی و پسته خنجری کیفیت بهتری دارند. البته از نظر اقتصادی پسته‌های فندقی بسیار مناسب است.
- هنگام خرید پسته دقت کنید که بر روی پوسته و خود مغز پسته هیچ نوع لکه‌ای وجود نداشته باشد. در واقع باید پسته‌ها همان رنگ طبیعی خود را داشته باشند.
- هنگام خرید پسته ایرانی دقت کنید که تازه باشند. پسته‌های تازه معمولاً راحت‌تر توسط دندان خرد می‌شوند و حالت ترد دارند.
- از نظر محل کشت پسته نیز می‌توان گفت که اگرچه در تمامی ایران پسته‌های باکیفیت تولید می‌شود اما عمدتاً پسته‌های کرمان، دامغان و خراسان رضوی معمولاً کیفیت بهتری دارند.
- علاوه بر تشخیص میزان کیفیت پسته باید پس از خرید نیز به خوبی از آن نگه داری کنید تا پسته‌ها درگیر مشکلاتی مانند سم آفلاتوکسین آجیل نشود. به طور مثال لازم است که انواع پسته را در بسته‌بندی‌های درست نگه داری کنید تا در مجاورت با هوای بیرون قرار نگیرد. همچنین بهتر است آن‌ها را در محیط‌های خشک و خنک مانند یخچال نگه داری کنید.
سخن پایانی
در این مقاله از بارجیل شناختیم که پسته به عنوان یکی از انواع آجیل و مغزها در ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. در واقع انواع پسته ایرانی از نظر شکل ظاهری و کیفیت به پسته فندقی، احمد آقایی، کله قوچی، اکبری و خنجری تقسیم می‌شود. شهرهای مختلفی نیز در ایران پسته را تولید می‌کنند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به رفسنجان، سیرجان، قزوین و دامغان اشاره کرد. در انتها نیز متوجه شدیم که برای تهیه پسته ایرانی درجه یک باید به مواردی مانند تازگی، رنگ، شکل و محل کشت پسته توجه کنید.
سوالات متداول انواع پسته ایرانی
بهترین پسته ایران کدام است؟
از نظر کیفیت، کشیدگی و طعم معمولاً پسته اکبری را به عنوان مرغوب‌ترین پسته ایرانی می شناسند.
به جز ایران در کدام کشورها پسته تولید می‌شود؟
به جز ایران، پسته در کشورهایی مانند سوریه، ترکمنستان، افغانستان، ترکیه، آمریکا، مالزی، ژاپن، یونان، چین، اسپانیا، ایتالیا، تونس و مکزیک نیز تولید می‌شود.
کدام پسته ایرانی مناسب صادرات است؟
معمولاً پسته اکبری به دلیل کیفیت بالا برای صادرات بهتر از سایر پسته‌های ایرانی هستند.
منبع: wikipedia.org
