زرشک، داروی باستانی
در ایران مصرف زرشک بیشتر به علت طعم خاص آن و به عنوان چاشنی در غذاها رواج دارد. با این وجود زرشک از دیرباز در سراسر جهان به‌خاطر خواص درمانی آن مطرح بوده است. مصریان باستان از آن برای مبارزه با بیماری طاعون، مردم هندوستان در درمان بیماری‌های دستگاه هاضمه، اروپاییان برای درمان مشکلات کیسه صفرا و کبد و مردم روسیه برای درمان التهاب و فشار خون از زرشک استفاده می‌کرده‌اند. پژوهش‌های پزشکی ثابت کرده‌اند که علاوه بر این موارد، زرشک از خاصیت تقویت دستگاه عصبی و جلوگیری از بیماری‌های قلبی نیز برخوردار است. عامل اصلی بسیاری از خواص زرشک علاوه بر مقادیر بالای ویتامین C در آن، ماده‌ای به نام بربرین است که خواص ضدمیکروبی بسیار قوی برخوردار است. این ماده با بسیاری از بیماری‌های عفونی مبارزه کرده، دستگاه گوارش را تقویت می‌کند، از دیابت جلوگیری کرده و کبد و کیسه صفرا را پاکسازی می‌نماید.
مزایای زرشک برای سلامتی
زرشک سرشار از مواد مغذی بوده و از مزایای بیشماری برای سلامتی برخوردار است. ماده منحصر به فرد بربرین در کنار انواع ویتامین‌ها و مواد مغذی دیگر موجود در زرشک در درمان بسیاری از عوارض مفید هستند که در ادامه به معرفی مهم‌ترین آنها می‌پردازیم:
التیام عفونت‌ها و بهبود التهاب
زرشک در مبارزه با التهاب مفید است. التهاب در واقع ریشه برخی از بیماری‌ها می‌باشد و درمان التهاب می‌تواند در تخفیف عوارض این بیماری‌ها یاری کند. ماده بربرین در کنار برخی مواد دیگر موجود در زرشک می‌توانند با عفونت‌ها نیز مبارزه کرده و بسیاری از آنها را از میان ببرند.
کمک به درمان عفونت‌های مجاری ادرار
قابلیت زرشک در مبارزه با عفونت‌ها می‌تواند در درمان عفونت مجاری ادراری نیز بسیار مفید باشد.
کمک به مبارزه با عفونت دستگاه گوارشی
قابلیت زرشک در مبارزه با باکتری‌ها و قارچ‌ها به آن خاصیت قابل‌توجهی در درمان عفونت‌های دستگاه گوارش بخشیده است.
کمک به درمان گلودرد
زرشک در درمان گلودرد ناشی از مواردی مانند سرماوردگی بسیار مفید است. این قابلیت زرشک ناشی از مقادیر بالای ویتامین C موجود در آن است.
مفید در درمان اسهال
گاهی اسهال ناشی از باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش است. این باکتری‌ها را می‌توان به‌صورت طبیعی با مصرف زرشک از میان برد. البته در صورت جدی و شدید بودن اسهال باید سریعاً با پزشک مشورت شود.
بهبود هاضمه
جزء خواص میوه‌های خشک این است که حاوی مقادیر بالایی از فیبر هستند که برای هضم مفید است و زرشک نیز از این قاعده مستثنا نیست. همچنین زرشک با از میان بردن عفونت‌ها و باکتری‌های مضر در دستگاه گوارش به بهبود هاضمه کمک بیشتر می‌نماید.
درمان طبیعی برای مسمومیت غذایی
در صورت ابتلا به مسمومیت خفیف غذایی می‌توان از زرشک به‌عنوان گزینه درمانی استفاده نمود. این خاصیت زرشک ناشی از قابلیت ضدباکتری آن است. با این حال در موارد شدید مسمومیت غذایی باید به پزشک مراجعه شود.
کنترل قند خون
قند موجود در زرشک ممکن است برای بیماران مبتلا به دیابت مضر باشد ولی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که به‌علت وجود ماده بربرین در زرشک، مصرف میزان معقول از زرشک می‌تواند سطح قند خون را به‌صورت مؤثر کاهش دهد.
جلوگیری از دیابت
ماده بربرین دلیل اصلی قابلیت زرشک در جلوگیری از دیابت است زیرا می‌تواند سطح قند خون را کاهش دهد.پ
کنترل سطح کلسترول
زرشک از قابلیت کنترل سطح کلسترول در خون برخوردار است که در حفظ سلامت بدن بسیار حیاتی می‌باشد. فیبر خوراکی موجود در زرشک توانایی بالایی در گردآوری کلسترول اضافی در روده دارد. این امر به نوبه خود منجر به تقویت تولید کلسترول خوب و بالا رفتن سطح آن در بدن دارد.
بهبود جریان خون
جریان عادی خون در بدن برای توزیع مواد مغذی و اکسیژن در بدن ضروری است. زرشک می‌تواند با ایجاد انعطاف بیشتر در رگ‌ها و آسان کردن عملکرد قلب به جریان بهتر خون کمک کند.
سلامت قلب
تمام خوراکی‌هایی که سطح کلسترول را کنترل کرده، انعطاف رگ‌های خونی را افزایش داده و فشار خون را کنترل می‌کنند، برای سلامت قلب بسیار مفید هستند. زرشک یکی از این خوراکی‌ها است و یکی از بهترین آنها در این حوزه نیز به شمار می‌رود.
از خواص سویای آجیلی که یکی دیگر از خوراکی‌های خوشمزه هست این است که کمک بسیاری به سلامت قلب می‌کند.
تقویت سیستم ایمنی
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در زرشک می‌توانند با از بین بردن رادیکال‌های آزاد موجود در خون و درنتیجه با پشتیبانی از سیستم ایمنی بدن، به آن در مبارزه با بسیاری از بیماری‌ها کمک کنند. همچنین ماده بربرین در زرشک محرک تولید گلبول‌های سفید خون است که عوامل اصلی در سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شوند.
مبارزه با سندرم متابولیک
غلبه بر سندرم متابولیک که افزایش سطح کلسترول، چاقی در ناحیه شکم، افزایش فشار خون و غیره از عوارض آن هستند کار دشواری است. با این وجود مواد موجود در زرشک می‌توانند به افراد دچار این سندرم به‌صورت مؤثر کمک کنند.
سم‌زدایی از خون
کبد عضوی از بدن است که عهده‌دار سم‌زدایی از خون می‌باشد. زرشک با بهبود عملکرد کبد می‌تواند در چرخه سم‌زدایی از خون مفید بوده و به کبد در این امر یاری رساند.
پاکسازی کبد
زرشک در کنار کمک به سم‌زدایی از خون که وظیفه کبد می‌باشد می‌تواند در پاکسازی خود کبد از سموم نیز مفید باشد.
درمان ناهنجاری‌های پوستی
برخی از انواع عوارض پوستی که ناشی از اثرات باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌باشند از قبیل آکنه یا پسوریازیس را می‌توان با مصرف زرشک درمان کرده یا تخفیف داد. این قابلیت زرشک ناشی از خواص ضدباکتری و ضدقارچ آن است.
افزایش نظم در عادات ماهانه
با مصرف زرشک می‌توان با برخی از عوامل دخیل در بی‌نظم شدن عادات ماهانه مبارزه کرد.
مبارزه با کم‌خونی
کمبود آهن یکی از عوامل کم‌خونی می‌باشد. مس و ویتامین C موجود در زرشک در جذب آهن از غذا در دستگاه گوارش ضروری هستند. به‌علاوه زرشک خود حاوی مقادیر قابل‌توجهی از آهن نیز می‌باشد.
کاهش فشار خون
مبارزه با فشار خون بالا معمولاً کار ساده‌ای نبوده و منجر به عوارض بسیاری می‌شود. زرشک با افزایش انعطاف رگ‌های خونی منجر به بهبود عملکرد قلب و جریان آسان‌تر خون می‌شود. این موضوع خود منجر به کاهش فشار خون می‌شود.
تخفیف اثرات جانبی شیمی درمانی
یکی از جالب‌ترین مزایای مصرف زرشک، تخفیف اثرات جانبی ناشی از شیمی‌درمانی است. شیمی‌درمانی منجر به اختلال در تولید گلبول‌های سفید خون می‌شود. زرشک با تحریک تولید گلبول‌های سفید خون با این عارضه مبارزه می‌کند.
ملاحظات مهم در مصرف زرشک
مصرف میزان معقول زرشک عاری از اثرات جانبی است ولی مصرف بیش از حد آن ممکن است منجر به عوارضی مانند حالت تهوع یا خونریزی بینی شود.
مصرف بیش از حد زرشک در کودکان ممکن است برای کبد آنها مشکل‌زا باشد.
بیماران دیابتی که برای کاهش قند خون خود دارو مصرف می‌کنند باید در استفاده از زرشک دقت کرده یا با پزشک خود مشورت کنند.
روش‌های مصرف
از زرشک می‌توان در تهیه بسیاریاز غذاها، سالادها، اسموتی‌ها و غیره استفاده نمود.
منابع: byronherbalist | ncbi.nlm
