آجیل شب یلدا شامل چیست؟ (نمادهای آجیل چله)
یلدا یکی از سرگرم‌کننده‌ترین جشن‌های باستانی برای ما ایرانی‌هاست، کمتر کسی می‌تواند ادعا کند در شب‌نشینی یلدا به او خوش نمی‌گذرد، سفره رنگی و پروپیمان، سبدهای میوه، کیک و دسرهای شیرین، هندوانه و انار دانه شده و کاسه‌ی هفت‌رنگ آجیل، این شب را به یادماندنی‌تر می‌کنند. گفتیم آجیل، آیا شما می‌دانید آجیل یلدا چیست؟
این آجیل معمولا در شهرها و فرهنگ های مختلف ترکیبات متفاوتی دارد ولی به طور کلی آجیل شب یلدا شامل پسته، فندق، گردو، بادام و انواع میوه خشک و خشکبار است که بسته به سلیقه یا فرهنگ های مختلف متفاوت است.
آجیل و مغزها یکی از اصلی‌ترین خوراکی‌های یلدایی و دومین آجیل مناسبتی برای ما ایرانی‌هاست که قرار است در ادامه این مقاله به بررسی آن بپردازیم. اگر می‌خواهید بدانید آجیل یلدا چیست و اصلا چرا آن را بر سر سفره یلدا می‌گذاریم، در ادامه همراه وبلاگ بارجیل باشید.
آجیل شب یلدا نماد چیست؟
ایرانیان مخلوط‌های مناسبتی متفاوتی را برای تمام روزهای سال در نظر می‌گرفتند. فلسفه‌ی حضور آجیل در ترکیب خوراکی‌های شب یلدا داستانی دارد که در ادامه برایتان بازگو می‌کنیم. نقل است که در زمان‌های دور دهقان‌ها و کشاورزان در پایان پاییز به مناسبت پایان فصل برداشت و شروع فصل استراحت دور یکدیگر جمع می‌شدند، مجلس ساده‌ای تدارک دیده و با آجیل و میوه‌های نگهداری شده از تابستان از خودشان پذیرایی می‌کردند. در واقع برپایی این جشن در سال‌های متوالی زمینه‌ساز شکل‌گیری جشنی باستانی به نام یلدا شد.
به عبارت دیگر می‌توان این خوراکی، یعنی آجیل را به عنوان بنیان‌گذار جشن محبوب ما ایرانی‌ها در پایان پاییز و شروع زمستان معرفی کرد. احتمالا به همین دلیل است که در نزدیکی شب یلدا زمان به‌دنبال این هستیم که آجیل خوب را از کجا بخریم؟ این یعنی حالا ترکیب آجیل شب یلدا را به عنوان یک بخش اصلی در پذیرایی این جشن به حساب می‌آوریم و به دنبال روش‌های تزیین آجیل شب یلدا هستیم.
انواع آجیل های شب یلدا
حال به این سوال می‌رسیم که آجیل یلدا چیست؟ در پاسخ به این سوال متداول باید بگوییم که انواع آجیل مخلوط پذیرایی وجود دارد و این ترکیب آجیل و میوه خشک یلدا تا حدودی به منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید، بستگی دارد. برای مثال اگر سوغات یک منطقه پسته و زردآلو باشد، احتمالا در ترکیب آجیل شب یلدا برگه زردآلو، قیسی و مدل‌های مختلفی از مغز پسته شور شده را می‌بینید. اگر یک منطقه را با باغ‌های گردو می‌شناسند، احتمالا مغز گردو در آجیل یلدا حرف اول را می‌زند و به همین منوال هر منطقه ترکیب خاص خود را برای پذیرایی جشن یلدا دارد. ترکیب آجیل شب یلدا برای افراد زیادی اهمیت دارد، مثلا آنهایی که آجیل شب یلدای عروس را تهیه می‌بینند، دوست دارند که آجیل آنها کامل و مناسب باشد.
به طور کلی از قدیم‌الایام ترکیب آجیل شب یلدا مخلوطی از چهارمغز پسته، بادام، گردو و فندق بوده است که البته می‌توان گفت کمتر کسی به آن پایبند است. اکثر مردم برای پذیرایی جشن یلدا آجیل چهارمغز مخصوص شامل پسته، فندق، بادام و بادام هندی را ترجیح می‌دهند. گزینه‌های دیگری چون بادام‌زمینی، انواع تخمه، نخود و کشمش، گندمک، کنجد و شاهدانه و دانه‌های خوراکی و انواع میوه‌های خشک مانند توت، برگه زردآلو، انجیر و … هم آن‌قدرها با ترکیب آجیل شب یلدا بیگانه نیستند.
پسته در آجیل شب یلدا
یکی از محبوب‌ترین انواع مغزها در میان آجیل‌های شب یلدا پسته است. فرقی نمی‌کند که در ترکیب آجیل یلدا از پسته خام استفاده کنید یا پسته زعفرانی شور کرده در هر صورت این مغز حسابی طرفدار دارد. پسته سرشار از منیزیم، مس و انواع ویتامین‌های گروه ب است که با افزایش ایمنی بدن ارتباط مستقیم دارد.
فندق در آجیل شب یلدا
فندق نه به اندازه پسته اما در جایگاه خود یکی از مغزهای بسیار پرطرفداری است که می‌توانید در ترکیب آجیل شب یلدا داشته باشید. فندق سرشار از ویتامین‌های خانواده ب است که مصرف آن به خصوص برای کودکان توصیه میشود.
بادام در آجیل شب یلدا
اصلا اگر بادام درختی نباشد آجیل یلدا ناقص است. شما می‌توانید از هر نوع بادامی برای کامل‌تر شدن آجیل یلدا استفاده کنید، اما پیشنهاد ما استفاده از بادام برشته دو آتیشه بارجیل است که حسابی هم طرفدار دارد. البته که انتخاب‌های دیگری چون بادام‌زمینی اناری، بادام هندی برشته زعفرانی و یا میکسی از انواع بادام هم انتخاب خوبی برای ترکیب آجیل شب یلدا هستند.
گردو در آجیل شب یلدا
گردو یکی از با ارزش‌ترین و پر خاصیت‌ترین آجیل‌هایی است که در تمام سال تقاضا برای آن وجود دارد. اما شب یلدا خرید گردو افزایش پیدا می‌کند. زیرا شما هم می‌توانید آن را در آجیل استفاده کنید و هم در باقی خوراکی‌های این شب، مثل کیک هندوانه شب یلدا به کار ببرید. در ضمن، گردو طبع گرمی دارد و مصرف آن در ماه‌های سرد سال توصیه میشود.
آجیل چهارمغز برای یلدا
اگر می‌خواهید مغزهای آجیل یلدا را ترکیبی بخرید؛ انواع آجیل مخلوط مخصوصا آجیل چهارمغز یکی از پرطرفدارترین انتخاب‌هاست. آجیل شب یلدا چهارمغز بارجیل شامل پسته اکبری برشته زعفرانی، بادام هندی برشته زعفرانی، مغز بادام برشته زعفرانی و فندق برشته است که قطعا هر ذائقه‌ای را راضی می‌کند. همگی این مغزها طبع گرمی داشته و مصرف آنها در بلندترین شب‌نشینی سال برای استقبال از زمستان پیشنهاد می‌شوند.
توت خشک و کشمش در آجیل شب یلدا
هرچه قدر از مزایای توت خشک و کشمش بگوییم کم است. این دو خشکبار با اندازه بسیار کوچک خود، فواید زیادی برای بدن دارند و از این‌رو توصیه میشود به جای استفاده از قند آنها را به همراه چای میل می‌کنید. شما می‌توانید در آجیل شب یلدای خود، این دو را هم به کار ببرید تا اگر افراد بتوانند به جای قند آنها را مصرف کنند یا به همراه آجیل‌های دیگر میل کنند و از مزایای آنها بهره ببرند.
تخمه‌های آجیل یلدا
اما بخش دیگری از ترکیب آجیل شب یلدا را تخمه‌ها تشکیل می‌دهند. اگر می‌خواهید در پذیرایی جشن یلدا تمام ذائقه‌ها را در نظر بگیرید، توصیه می‌کنیم مخلوطی از تخمه آفتابگردان، تخمه کدو و تخمه ژاپنی را در ترکیب آجیل یلدا به کار ببرید. تخمه یک نوع آجیل سرگرم‌کننده است و شبی جذاب را برایتان فراهم می‌کند.
میوه‌های شب یلدا کدامند؟
بعد از معرفی ترکیب آجیل شب یلدا بد نیست که نگاهی هم به میوه‌های شب یلدا بیندازیم. قطعا می‌دانید که هندوانه مهم‌ترین میوه در شب‌نشینی یلدایی است که خرید آن برای مهمانی یلدا، میزبان را با چالش جالبی روبرو می‌کند. امان از هندوانه‌های سفید شب یلدا! هندوانه میوه‌ای تابستانی است، اما اینکه چرا از آن به عنوان میوه اصلی جشن یلدا یاد می‌کنیم، داستان دارد. این داستان در ارتباط با نماد خوراکی‌های شب یلدا است. ایرانیان باستان بر این باور بودند که خوردن یک قاچ هندوانه در شب یلدا از شما در برابر مریض شدن در طول فصل زمستان مراقبت می‌کند. هندوانه نماد گرمای تابستان است که می‌تواند از شما در برابر ابتلا به بیماری‌های فصل سرما محافظت کند.
انار دومین میوه اصلی در سفره شب یلداست. اگر سفره شما این سه قلم یعنی ترکیب آجیل شب یلدا، هندوانه و انار را در خود داشته باشد، می‌توان گفت کامل است. انار در میان خوراکی‌های یلدا نماد شادی و زایش است. رنگ سرخ آن نشان از خورشید دارد و حضورش در سفره یلدا بی‌ارتباط با خواص فوق‌العاده آن در ایجاد ایمنی بیشتر برای بدن نیست. اگر در جشن یلدا میزبان اعضای خانواده یا دوستان خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم با تهیه ژله انار و کوکی انار برای شب یلدا، از آنها پذیرایی کنید.
یکی دیگر از خوراکی‌هایی که به عنوان میوه در کنار ترکیب آجیل شب یلدا، هندوانه و انار بر سر سفره آورده میشود، کدو حلوایی است. اگرچه این خوراکی مانند دو میوه قبل طرفدار ندارد، اما حضور آن رنگ و لعاب خوبی به سفره شب یلدا می‌بخشد. اگر به خوردن کدو حلوایی علاقه‌مند نیستید، پیشنهاد می‌کنیم با استفاده از آن یک دسر یا کیک فوق‌العاده برای شب‌نشینی یلدا آماده کنید. همچنین میوه‌هایی مانند خرمالو، پرتقال، نارنگی، سیب، کیوی و ازگیل و خوراکی‌هایی چون لبو پخته، باقالی پخته با گلپر، شلغم و چغندر قند و آجیل پلو برای شام شب یلدا از دیگر خوراکی‌های محبوبی هستند که می‌توانید در کنار انواع میوه و آجیل‌های شب یلدا برای مهمانان سرو کنید. در ضمن، میوه خشک را فراموش نکنید. زیرا خوردن میوه خشک نه تنها بسیار سرگرم‌کننده است، بلکه مزایای زیادی برای بدن دارد.
آجیل شب یلدا در شهرهای مختلف ایران
همانطور که می‌دانید نه فقط در ایران، بلکه بلندترین شب سال در کشورهای دیگر دنیا نیز جشن گرفته میشود. بنابراین فرهنگ‌های زیادی یلدا را مهم می‌شمارند و خوراکی‌های مخصوص به خود را دارند. در ایران نیز آجیل شب یلدا در برخی استان‌ها متقاوت است و مردم بنا به منطقه و سلیقه‌شان، آن را تغییر می‌دهند. در این بخش به بررسی آجیل شب یلدا در شهرهای ایران می‌پردازیم:
آجیل شب یلدا در لرستان
تنقلاب شب یلدای مردم لرستان نیز مانند بسیاری از شهرهای دیگر شامل پسته، گردو، بادام، فندق، کشمش، انجیر خشک و… است. اما گندم برشته، تنقلاب شب یلدای مردم لرستان را متمایز می‌کند. مردم این استان گندم برشته را طبق آیینی خاص تهیه می‌کنند. بانوان لرستانی گندم مرغوب را تهیه کرده و آن را در زعفران، شیر و چند ادویه مخصوص می‌خوابانند و بعد خشک می‌کنند. خواباندن گندم در شیر باعث نرمی آن میشود. در شب یلدا بانوان گندمِ از قبل آماده شده را در تابه‌ای ریخته و با حرارت ملایم برشته می‌کنند. این گندم برشته و ترد را با دیگر آجیل‌ها مخلوط کرده و آجیل مخصوص شب یلدا آماده میشود.
آجیل شب یلدا در کردستان
در کردستان هم مانند دیگر شهرهای ایران از آجیل های رایج برای شب یلدا استفاده می‌کنند. اما معمولا انجیر خشک، برگ گلابی، برگه زردآلو و مغز هسته‌ی زردآلو که همراه با سماق حرارت دیده، توت خشک دو تخمه بو داده کدو در سفره آنها دیده میشود. در ضمن، گندم برشته که با شیره گز مخلوط شده و به صورت گلوله‌های کوچکی درآمده نیز از آجیل‌های محبوب چله در کردستان هستند.
آجیل شب یلدا در خوزستان
مردم خوزستان ترکیبات آجیل شب یلدایی که در اکثر نقاط ایران به کار می‌رود را خریداری می‌کنند. ولی به میوه و هندوانه نیز اهمیت زیادی می‌دهند. در این شب شاید بیشترین وانت‌های حامل هندوانه و خربزه در مناطق جنوب، خصوصا اهواز دیده شود. این میوه‌ها را به همراه آجیل چهار مغز، انار، شیرینی، خرما و لبو و آش و شیرینی‌های محلی میل می‌کنند.
آجیل شب یلدا در اصفهان
به گفته خیلی از قدیمی‌های اصفهان، یکی از کارهایی که در ایام قدیم انجام می‌گرفته، درست کردن کشمش بوده است. به این صورت که مقداری انگور را در یک پارچه می‌پیچیدند و در زیرزمین خانه‌ها نگه می‌داشتند تا به کشمش تبدیل شود و شب یلدا آن را مصرف کنند. یکی دیگر از خوراکی‌های شب یلدای اصفهان، چلسمه است که در گذشته به آجیل و تنقلاتی مثل گندم، شادونه و … گفته می‌شد.
آجیل شب یلدا در شمال
گیلانی‌ها با ترکیب گندم، سویا، برنج، عدس، شاهدانه، تخمه کدو، خربزه و هندوانه، در تابه سفالی روی آتش، نوعی خوراکی برای شب یلدای خود درست می‌کنند که پای ثابت آجیل شب یلدای آنها است. در واقع نوعی برنج پخته و دم نکشیده‌‌ای است که در روغن داغ سرخ و پفکی میشود.
آجیل شب یلدا در تبریز
اکثر مردم تبریز بعد از شام تنقلاتی مانند قاورقا (گندم برشته با شاهدانه) را با آجیل خود ترکیب می‌کنند. در آجیل شب یلدای مردم این شهر اکثر بادام و سنجد نیز دیده میشود.
سوالات رایج درباره آجیل شب یلدا
- آجیل اصلی شب یلدا چه چیزاهایی است؟
آجیل اصلی شب یلدا شامل چهار مغز پسته، بادام، گردو و فندق است و بنا بر سلیقه‌تان می‌توانید به آن بادام هندی، انواع تخمه، کشمش و توت خشک اضافه کنید.
- آجیل شب یلدا در شهرهای مختلف متفاوت است؟
ترکیبات آجیل شب یلدا در شهرهای مختلف تقریبا یکسان است. ولی در برخی از استان‌ها مثل لرستان از گندم برشته، در اصفهان از گندم و شاهدانه، در گیلان از ترکیب برنج و سویا سرخ‌شده نیز در آجیل شب یلدا استفاده می‌کنند.
- آجیل شب یلدا را از کجا تهیه کنیم؟
امروزه نه تنها در فروشگاه‌های فیزیکی، بلکه در اینترنت نیز انواع آجیل به فروش می‌رسند. مزیت خرید آنلاین آجیل شب یلدا از فروشگاه بارجیل، در ارسال سریع، تنوع محصولات و امکان مقایسه آنها است.
منابع: wikipedia | persian food tours
